Τα μελανώματα και ο καρκίνος του δέρματος είναι η πρώτη αιτία θανάτων καρκίνου με συνεχώς αυξητική πορεία.
Ένας από τους μεγάλους κινδύνους του καλοκαιριού είναι η υπερβολική έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία. Γνωρίζουμε ότι το φως έχει οφέλη για την υγεία μας και η έκθεση στον ήλιο χρειάζεται αλλά όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα. O ήλιος εκτός από εγκαύματα και ελιές, προκαλεί μεταξύ άλλων φωτογήρανση στο δέρμα μας γιατί καταστρέφει αργά το κολλαγόνο του.
Το σώμα μας έχει τον τρόπο να μας λέει πότε φτάσαμε σε αυτό το σημείο που πρέπει να καλυφθούμε αφού ξεκινώντας τη διαδικασία προστασίας του αρχίζει να μαυρίζει. Με άλλα λόγια το μαύρισμα ξεκινά εκεί που τελειώνει η ηλιο-θεραπεία.
Αν και το μαύρισμα του δέρματος αποτελεί αισθητική επιλογή των περισσοτέρων στη διάρκεια του καλοκαιριού, δεν πρέπει για χάρη της προσωπικής μας αισθητικής να σπρώχνουμε το σώμα μας στα όρια του. Τα μελανώματα και ο καρκίνος του δέρματος είναι η πρώτη αιτία θανάτων καρκίνου με συνεχώς αυξητική πορεία.
Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας
UV-A: Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 315 και 400 νανόμετρα.
UV-B: Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 280 και 315 nm. Αυτή προκαλεί το μαύρισμα, και μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη.
Ένας από τους συνηθέστερους τρόπους προστασίας από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία στις παραλίες είναι η χρήση αντιηλιακών κρεμών. Τα αντηλιακά περιέχουν δύο ειδών φίλτρα, τα χημικά και τα φυσικά. Τα χημικά φίλτρα είναι χημικές ουσίες, συνήθως αρωματικές ενώσεις άχρωμες όπως οι βενζοφαινόνες, που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, μετατρέποντάς την σε υπέρυθρη και απελευθερώνοντάς την σαν θερμότητα. Eίναι πιθανό να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, καθώς η απορρόφησή τους γίνεται διαδερμικά. Τα φυσικά φίλτρα αποτελούνται κυρίως από ενώσεις όπως οξείδιο του τιτανίου ή οξείδιο του ψευδαργύρου και αντανακλούν όλο το φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας.
Στα ράφια θα βρούμε πολλά προϊόντα τα οποία έχουν ως κυριότερο χαρακτηριστικό τους τον δείκτη προστασίας που προσφέρουν, δηλαδή τον sun protection factor (SPF).
Αυτός ο δείκτης δείχνει στην ουσία το ποσοστό των ακτίνων που φτάνουν στο δέρμα. Αν ο δείκτης είναι 15 σημαίνει ότι περνά το 1/15 της ακτινοβολίας και πρακτικά αυτό σου δείχνει το μέγιστο χρόνο που μπορείς να εκτεθείς με ασφάλεια στον ήλιο σε σχέση με το πόσο θα μπορούσες αν δεν είχες καμία προστασία. Η σύσταση είναι να γίνεται ανανέωση για όλα τα αντιηλιακά κάθε δυο ώρες εκτός αν βραχείς/ιδρώσεις.
Πιο συνοπτικά ο δείκτης σημαίνει
Λεπτά μέχρι να καείς χωρίς αντηλιακό x Αριθμός SPF = μέγιστος χρόνος έκθεσης στον ήλιο
Ποια η διαφορά μεταξύ ενός 25 και ενός 50; Ότι ο δεύτερος σου επιτρέπει διπλάσιο χρόνο ασφαλούς έκθεσης, εφόσον το ένα αφήνει το 4% και το άλλο το 2% της ακτινοβολίας να περνά. Πρακτικά όμως για κάποιο που θα μείνει στην παραλία και σε ηλιακή έκθεση για λιγότερο από ένα δίωρο, ο μικρότερος δείκτης αρκεί.
Αν δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία υγείας, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αγοράζουμε αντιηλιακά με δείκτη 50 ή παραπάνω. Ένα 15 ή 30 είναι ό,τι χρειάζεται σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού. Επίσης Καλό είναι να προτιμούμε κρέμες ευρέως φάσματος, broad-spectrum, που προστατεύουν όχι μόνο από UVB αλλά και από UVA.
Το αντιηλιακό με SPF 15 μπλοκάρει το 93% των ακτίνων UVB
Το αντιηλιακό με SPF 30 μπλοκάρει το 97% των ακτίνων UVB
Το αντιηλιακό με SPF 50 μπλοκάρει το 98% των ακτίνων UVB
Δηλαδή ένα αντηλιακό με δείκτη (SPF) 30 σας δίνει μόνο κατά 4% περισσότερη προστασία από το αντηλιακό SPF 15 και το 50 μόνο 1% παραπάνω από το 30. Με τέτοιες διαφορές καταλαβαίνει κάποιος ότι η ανανέωση και ο τρόπος εφαρμογής είναι σημαντικότεροι παράγοντες όπως και το να καλύπτει ευρύ φάσμα ακτινοβολιών.
Τέλος ας θυμόμαστε ότι τα σύννεφα δεν μας προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία οπότε το αντηλιακό ή μια ομπρέλα χρειάζονται πάντα. Καλές μας βουτιές με προσοχή και προστασία!
Του Δρ Σπύρου Κιτσινέλη,
Διδάκτωρ φασματοσκοπίας / φυσικοχημείας
