Η έρευνα διεξήχθη σε τρεις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου, σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα, όπου η Ιταλική ΜΚΟ εξετάζει σε βάθος και την περίπτωση της Μανωλάδας, όπου επτά χρόνια μετά τους πυροβολισμούς εναντίον εργατών γης από το Μπαγκλαντές, λίγα έχουν αλλάξει.
O υπότιτλος της έκθεσης αναφέρεται στο φαινόμενο του «caporalato», που στα ιταλικά σημαίνει «δεκανέας» και αποδίδεται περιφραστικά στη γνωστή φιγούρα του επιστάτη, ενός ανθρώπου που με το μαστίγιο επιτηρούσε τις φυτείες των τσιφλικάδων.
ΤΑ ΦΡΑΟΥΛΟΧΩΡΑΦΑ
Ο,τι πιο κοντινό έχουμε στην Ελλάδα στη μορφή και δομή του «caporalato», αποτυπώθηκε στους επιστάτες στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, που το 2013 πυροβόλησαν κατά εργατών από το Μπανγκλαντές, για να πέσουν στα μαλακά από την ελληνική νομοθεσία, υπόθεση που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για εμπορία ανθρώπων και εξαναγκαστική εργασία.
Στη Ελλάδα, το 90% του εργατικού δυναμικού στον γεωργικό τομέα αποτελείται από μετανάστες, οι περισσότεροι από τους οποίους εργάζονται άτυπα, πληρώνονται παράνομα και δεν είναι ασφαλισμένοι, αναφέρει η έκθεση.
Εδώ και χρόνια, οι ομάδες διανομής και οι εισαγωγείς σε άλλες χώρες της ΕΕ ενδιαφέρονται περισσότερο για το κατώτατο όριο ποιότητας και τα πρωτόκολλα παραγωγής, παρά με τα κοινωνικά και εργασιακά πρότυπα. Οι κύριες κρίσεις εντοπίζονται σε απουσία ελέγχων.
Η «ΠΗΓΗ»
Ο Απόστολος Φωτιάδης που πραγματοποίησε την έρευνα πεδίου, μίλησε με ένα πρώην στέλεχος του ΣΕΠΕ, την Ελληνική Μονάδα Επιθεώρησης Εργασίας, που καταγγέλλει την έλλειψη επαρκούς συστήματος ελέγχων στα αγροκτήματα. Το ειδικό σώμα που λειτουργεί υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Εργασίας, έχει νομικά την εντολή να ελέγχει ολόκληρο τον ιδιωτικό τομέα. Στην πράξη, ωστόσο, δεν καταφέρνει να ελέγξει πολύ τη γεωργική παραγωγή, επειδή δεν διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία. Ολα εξαρτώνται από τις δηλώσεις εργασίας των εργαζομένων, που είναι συχνά αδιαφανείς.
Οι εργαζόμενοι εμφανίζονται στη βάση δεδομένων, μόνο όταν οι εργοδότες αγοράζουν ένα κουπόνι ασφάλισης (εργόσημο) στο όνομά τους. Ο νόμος 4635/2019 απαιτεί να δηλώνεται κάθε κουπόνι στο αντίστοιχο τηλεματικό σύστημα (Εργάνη) του Υπουργείου Εργασίας. Ωστόσο, αυτό δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, και επιπλέον, δεδομένου ότι τα δελτία πληρωμής εκδίδονται πάντα στο τέλος της απόδοσης της εργασίας, θα μπορούσαν να καλύψουν μια μικρότερη χρονική περίοδο από την πραγματική περίοδο εργασίας.
ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΟΥΝ
Η αδυναμία των ελέγχων επιτρέπει στο ελληνικό γεωργικό σύστημα να επιβιώσει, σε μια αλυσίδα εφοδιασμού που αποτελείται από ένα πλήθος μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (98% του συνόλου) που λειτουργούν σε μια μέση έκταση 6,8 εκταρίων, εκτεθειμένη σε πιέσεις μερικών και ισχυρών παικτών στο μάρκετινγκ και τη διανομή.
Οι τελευταίοι, στην πραγματικότητα, θέτουν συχνά τους προμηθευτές σε ανταγωνισμό και καθυστερούν τις πληρωμές, ζητώντας μεγάλες εκπτώσεις. Αναπόφευκτα, οι πιέσεις της αλυσίδας εφοδιασμού στους αγρότες δημιουργούν προσπάθειες για μείωση του κόστους παραγωγής. Και στη μείωση του κόστους παραγωγής, η εργασία είναι πάντα ο πρωταρχικός στόχος.
Οταν οι μικροί παραγωγοί σχοινοβατούν, μπορούν εύκολα να καταφύγουν στην άτυπη εργασία. Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί, από την άλλη πλευρά, μπορούν να καταφύγουν ακόμα και στην μαύρη εργασία.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, όσο και ανησυχητικές επισημάνσεις της έρευνας είναι ότι η Ελλάδα παραμένει μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν ακόμα επικυρώσει τη Σύμβαση 129 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τις Επιθεωρήσεις Εργασίας στον Αγροτικό Τομέα, που εισήχθη το 1969 και επισημοποιήθηκε το 1970.
Η επικύρωση της σύμβασης θα κάλυπτε ένα μεγάλο κενό της εργατικής νομοθεσίας στην Ελλάδα και θα βοηθούσε σημαντικά στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας στη γεωργία, ανάγκη που τέθηκε επιτακτικά με την τελευταία μελέτη αξιολόγησης της ΔΟΕ το 2018, με τη συμμετοχή του τότε γενικού γραμματέα του ΣΕΠΕ Π. Κορφιάτη.
Μολονότι η ΔΟΕ τονίζει ότι η Ελλάδα όφειλε να έχει επικυρώσει τη σύμβαση ώς το τέλος του έτους και μολονότι ο Π. Κορφιάτης λέει στον ερευνητή της Terra! ότι η σύμβαση ήταν έτοιμη να υπογραφεί πριν λήξει η θητεία του, αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει.
πηγή:
