Κατ’ αρχάς θεωρώ δεδομένο ότι προτάσεις τύπου κλειστά κέντρα, όπου θα στοιβάζονται και θα περιορίζονται μέσα άνθρωποι, εξ αρχής σκοντάφτουν σε κάθε ανθρωπιστική, ιδεολογική, φιλοσοφική, κοινωνιολογική αλλά κυρίως πραγματιστική προσέγγιση. Κι αυτό διότι εκ των πραγμάτων η στέρηση της ελευθερίας έχει χαρακτήρα τιμωρητικό, ενώ οι άνθρωποι για τους οποίους προορίζονται δεν έχουν κάνει τίποτα για το οποίο πρέπει να τιμωρηθούν, εκτός τού ότι είναι έρμαια μιας κακής μοίρας, που ονομάζεται πόλεμος, πείνα, λιμός, και τους ανάγκασε σε μια ανελέητη φυγή .
Ωστόσο επειδή τις τέσσερις πρώτες προσεγγίσεις τις θεωρώ δεδομένες με βάση τις αρχές του καθένα και δεν είναι πρόθεση μου να κάνω κήρυγμα σε κανέναν, βρίσκω πολύ ενδιαφέρον να προβληματιστούμε λίγο με το τελευταίο, πώς δηλαδή το κάνεις πράξη αυτό, πώς το πραγματοποιείς, πώς τα λειτουργείς αυτά τα Κλειστά κέντρα και ποιες είναι οι παρενέργειές τους στην κοινωνία.
Εξ αρχής λοιπόν πρέπει να πω ότι είναι εξαιρετικά στενάχωρο ότι είναι οπισθοδρόμηση για μια κοινωνία να συζητά για να εφαρμόσει περιοριστικά μέτρα, που προσομοιάζουν με αυτά του παρελθόντος και που είναι συνδεδεμένα με τις χειρότερες στιγμές στην Ιστορία της ανθρωπότητας, αυτές της λειτουργίας των στρατοπέδων συγκέντρωσης .
Θα μου πείτε τι είναι αυτά που λέω τώρα…
Ψάχνοντας την ιστορία αλλά και τις εφαρμογές του παγκόσμιου σωφρονιστικού συστήματος, δεν θα βρεις παρά τύπους φυλακών (ασφαλείας, αγροτικές, γυναικείες, ενηλίκων, ανηλίκων κλπ).
Αυτή η ιδέα των κλειστών κέντρων, αν πράγματι έχει εφαρμοσθεί περιορισμένα σε κάποιες χώρες, είναι πολύ πρόσφατη, πολύ περιορισμένη και με ανύπαρκτη εμπειρία και πρωτόκολλο εφαρμογής που να βασίζεται σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό δίκαιο. Ωστόσο όμως αν ανιχνεύσεις προσεχτικά τη λειτουργική τους σύλληψη, δυστυχώς οι ομοιότητες με τα αντίστοιχα κέντρα του παρελθόντος είναι πολλές.
Όσο λοιπόν το εξετάζεις, βλέπεις πως όπως και τότε, έτσι και σήμερα, τα στρατόπεδα – κέντρα προορίζονταν για ομάδες ανθρώπων που δεν είχαν διαπράξει κανένα έγκλημα, καμία παραβατική πράξη και οδηγούνταν εκεί χωρίς, το κυριότερο, να έχει προϋπάρξει δίκη, σωρηδόν και αυθαίρετα.
Κοινό στοιχείο, επίσης, ότι οι έγκλειστοι άνηκαν τότε σε διακριτές ομάδες, εθνικές (Εβραίοι), σεξουαλικές (ομοφυλόφιλοι), πολιτικές (κομμουνιστές, αναρχικοί), κοινωνικές (Ρομά, Τσιγγάνοι), ενώ σήμερα οι έγκλειστοι θα είναι πρόσφυγες, ξένοι δηλαδή και μουσουλμάνοι, μια ξένη προς εμάς θρησκεία.
Για να λειτουργήσουν οι φυλακές, που είναι ένα αρχαίο σωφρονιστικό μέσο, έχει χρειαστεί να εξελιχθεί και να εφαρμοσθεί στη διάρκεια των χρόνων ένα ολόκληρο, εξειδικευμένο σωφρονιστικό δίκαιο, που προβλέπει δικαιώματα και υποχρεώσεις και ένα σύνθετο πρωτόκολλο λειτουργίας.
Για παράδειγμα οι άδειες των κρατουμένων, που τόσο έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη, δεν θεωρώ ότι θεσπίστηκαν για λόγους μόνο ανθρωπιστικούς, αλλά διότι καταλήξανε ότι η ψυχολογική εκτόνωση των κρατουμένων από τις άδειες τούς καθιστά πιο εύκολα διαχειρίσιμους και με λιγότερες εκρήξεις στο πειθαρχικό σύστημα των φυλακών, που δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι κανένας από αυτούς που προτείνει τέτοιες λύσεις δεν έχει αντιληφθεί ούτε στο ελάχιστο τι σημαίνει αυτό που λέει για τη ζωή των ανθρώπων μέσα στα γκέτο, αλλά και για τη ζωή των άλλων απ´έξω από αυτά. Τι προβλήματα βίας θα πυροδοτηθούν, τι εκρήξεις και τι συγκρούσεις μέσα και έξω από αυτά, αλλά και την συλλογική ενοχή και ντροπή που θα βαρύνει στο σύνολό της μια κοινωνία, με όποιον ρόλο και ας έχει επιλέξει ο καθένας μας: του ενεργού πολίτη, του παρατηρητή, του αδιάφορου, του εναντιωμένου, αφού στο τέλος η ευθύνη είναι κοινή σε όλους μας.
Πραγματικά με σοκάρει το πόσο αβασάνιστα υιοθετούνται τέτοιες ακραίες θέσεις, νομίζοντας απλά ότι γίνονται μικρές υποχωρήσεις στα άκρα, γιατί πιστεύω ξεκάθαρα ότι όλα αυτά δεν αφορούν το σύνολο της κοινωνίας και δεν γίνεται αντιληπτή η βαρύτητα που έχουν αυτές οι προτάσεις και οι θέσεις στην ροπή, στην κατεύθυνση, στο δηλητηρίασμα της κοινωνίας προς μια ακραία τάση που αρνούμαι να την πω με το όνομά της, απλά για να την εξορκίσω….
Υ.Σ. Τη δεκαετία του ’80, σαν φοιτητής, είχα δει την καταπληκτική ταινία του Υπέροχου Γάλλου ALAIN RENE με τίτλο «Ο θείος απο την Αμερική».
Σε μια προφητική ταινία, παραλλήλιζε την ζωή των πρωταγωνιστών του με ποντίκια που είχαν εξαναγκαστεί να συμμετέχουν σε ένα πείραμα αιχμαλωσίας και που συνεχώς μειώνονταν ο ζωτικός τους χώρος, ώσπου ξεκίνησε ο κανιβαλισμός…
Τα συμπεράσματα δικά σας…
* Ο Θεόδωρος Καμπέρος είναι οικονομολόγος.
