Η συμβολή της οικογένειας Πετραλιά στην Επανάσταση του 1821

1821-2021, φέτος η Ελλάδα γιορτάζει τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και μ’ αυτήν την αφορμή, η πρώην Υπουργός Φάνη Πάλλη Πετραλιά, εξέδωσε ένα λεύκωμα που αποδεικνύει τόσο την ιστορικότητα της οικογένειά της, όσο και την σχέση της με την Ελληνική Επανάσταση.

Όπως εμφαίνεται από τα Μητρώα βουλευτών της Βουλής, τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας και το Πρώτο Αρχείο της οικογένειας, η κοινοβουλευτική παρουσία της οικογένειας Πετραλιά ξεκινά στις πρώτες εκλογές του Ελληνικού κράτους, το 1844 με τον βουλευτή Αυγερινό Πετραλιά και ολοκληρώνεται μετά από συνεχή παρουσία , το 2009, με την Υπουργό και Βουλευτή Φάνη Πάλλη Πετραλιά. Πρόκειται για μια ιστορική οικογένεια με σημαντική συμβολή στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας και πολιτική επιρροή τόσο στην σύσταση του Ελληνικού Κράτους όσο και στην εξέλιξη του κατά τους δύο πρώτους αιώνες. Παράλληλα, η ιστορική αυτή οικογένεια εμφανίζει από το 1715 στη Δίβρη Ηλείας έντονο φιλανθρωπικό έργο , ευεργεσίες και ανθρωπιστική δράση.

Αγγελής Πετραλιάς

Ο Αγγελής Πετραλιάς μυήθηκε νωρίς στην Φιλική Εταιρεία, της οποίας υπήρξε εξέχον στέλεχος στην Κεντρική Πελοπόννησο, διατηρώντας δικό του στρατό των 100 ατόμων. Η ένταξη του Αγγελή Πετραλιά στην Φιλική Εταιρεία και η οργανωτική προσφορά στις δραστηριότητες της Φιλικής Εταιρείας στην Βορειανατολική Πελοπόννησο, δεικνύει και την ευθύνη του για την έκβαση της πολεμικής διαδικασίας στην περιοχή. Ελαβε μέρος σε πολλές μάχες, όπως της Πάτρας, του Λάλα, της Τροπόλεως και των Δερβενακίων. Όπως αποδεικνύεται από τις χειρόγραφες επιστολές, τις διαπιστώσεις ιστορικών της Επανάστασης του 1821 και τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, ο Αγγελής Πετραλιάς προσέφερε πάνω από 100.000 γρόσια στον Αγώνα και τροφοδοτούσε δωρεάν με πολεμοφόδια τους Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, Κολοκοτρώνη, Ζαΐμη, Λόντο, Σισίνη κλπ. Ο Αγγελής Πετραλιάς συνδεόταν με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον οποίο φιλοξενούσε συχνά στην Δίβρη. Χαρακτηριστικό της συνεργασίας τους ήταν ότι στην μεταξύ τους αλληλογραφία προσφωνούσε ο ένας τον άλλον « αδελφέ μου».

Σχετικά με την πολεμική δράση του Αγγελή Πετραλιά, είναι χαρακτηριστική η συμμετοχή του σε μάχες της Ηλείας κατά το πρώτο έτος του Αγώνα. Σύμφωνα με τις αρχειακές πηγές, όταν οι Λαλαίοι επιχειρούσαν από το ορμητήριό τους συνεχείς επιδρομές εναντίον του Πύργου και της Αγουλινίτσας,ο Αγγελής Πετραλιάς, τον Απρίλιο του 1821, απευθύνθηκε προς τους Πυργίους, λέγοντας: «Πρέπει να δείξουμε στήθος στον εχθρό σαν άνδρες. Εγώ πρώτος δίνω το παράδειγμα».

Ο αδελφός του Ιωάννης Πετραλιάς, κατά την διάρκεια της Επανάστασης, μετέφερε νίτρο από την Ιταλία, κρυμμένο σε εμπορεύματα για την Παρασκευή της μπαρούτης. Ο ίδιος έλαβε μέρος στον Αγώνα μετατρέποντας τους αλευρόμυλους του σε μπαρουτόμυλους και χρηματοδότησε τις πολεμικές διαδικασίες. Η στρατιωτική επιρροή και φήμη του αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι είχε νυμφευτεί την Ελένη Μουρτζίνου, γόνο της μεγάλης οικογένειας των Μπέηδων της Μάνης, κλάδος της οποίας μετά τα Ορλωφικά κατέφυγε στη Δίβρη. Σκοτώθηκε στα Τριπόταμα Αχαΐας, ανατιναχθείς εις τον αέρα, το 1822, σε ενέδρα των Τούρκων, μεταφέροντας τα πολεμοφόδια για τον Κολοκοτρώνη, καθώς ο τελευταίος προετοίμαζε την περίφημη μάχη στα Δερβενάκια.
Εγγραφα και αρχειακά τεκμήρια εκτίθενται στο Μουσείο «Αρχοντικό Πετραλιά», Κέντρο Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δίβρης στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να πληροφορηθεί λεπτομερώς την ιστορία της οικογένειας. Το Αρχοντικό Πετραλιά αποτελεί δωρεά των αδελφών Φάνη Πάλλη Πετραλιά και Τίτης Ψιλάκη- Πετραλιά και εγκαινιάστηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, τον Απρίλιο του 2017

Η Φάννη Πάλλη Πετραλιά θυμάται

«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου φέρνω στην μνήμη μου ένα μεγάλο Κυριακάτικο τραπέζι με τον παππού μου τον Θάνο Πετραλιά, τις θείες μου, τους γονείς μας και εμάς τα δύο παιδιά την Φάνη και την Τίτη.

Οι συζητήσεις γύρω από το τραπέζι είχαν πολύ ενδιαφέρον, από τα οικογενειακά μας αλλά και ατέλειωτες διηγήσεις από την ιστορική διαδρομή της οικογένειας Πετραλιά, από αγώνες Επαναστατικούς, την Μικρασιατική καταστροφή, από εξορίες την εποχή του διχασμού (Βασιλικοί – Βενιζελικοί) και την πολυτάραχη πολιτική ζωή του Θάνου Πετραλιά του παππού βουλευτή Αχαιοήλιδος, πρωταγωνιστικής φυσιογνωμίας της πολιτικής ζωής, στενού φίλου των τότε βασιλέων, πρωθυπουργών και ηγετών εκείνης της εποχής, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Έτσι πρωτόμαθα για την ύπαρξη του Αρχείου του παππού Θάνου. Ονόματα, φωτογραφίες και διηγήσεις που για πολλά χρόνια ως παιδί και ως νεαρή δεν τα συγκρατούσα, δεν τα γνώριζα, δεν μου δημιουργούσαν κανένα ενδιαφέρον.

Μεγαλώνοντας, όμως, σπουδάζοντας, διαβάζοντας, οι διηγήσεις και τα ονόματα άρχισαν να γίνονται οικεία και να αποκτούν νόημα και ενδιαφέρον.

Στο Κυριακάτικο τραπέζι λιγοστεύαμε, οι ζωές άλλαζαν, μετακομίσεις σε διάφορα σπίτια αλλά – ευτυχώς – το αρχείο σώθηκε.

Μέσα στη δίνη της σαραντάχρονης πορείας μου στην Πολιτική, στα 54 χρόνια γάμου, στα 4 παιδιά, οι γρήγορες ματιές και τα διαβάσματα των χειρόγραφων επιστολών, των ανέκδοτων φωτογραφιών μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και μου άνοιξαν καινούργιους δρόμους. Κατάλαβα ότι μπροστά μου, μέσα στις χαρτονένιες κούτες, στα δερμάτινα κουτιά, στα βιβλία που ο παππούς Θάνος είχε αφήσει εντυπωσιακά ταξινομημένα και τακτοποιημένα, περνούσε η ιστορία της Ελλάδος.

Ένοιωσα ότι όφειλα, όταν θα το επέτρεπε ο χρόνος και η ζωή, ότι ήταν χρέος μου να εντρυφήσω, να μπω βαθειά στη μελέτη όλων αυτών των ανεκτίμητων στοιχείων και να τα διαφυλάξομε, να τα ψηφιοποιήσομε και να τα συντηρήσομε ώστε να γίνουν κτήμα των φοιτητών, μελετητών, εκπαιδευτικών ,ερευνητών, αφού αξιολογήθηκαν από γνωστούς ιστορικούς καθηγητές ως «μεγάλης ιστορικής αξίας».

Πλησιάζοντας στην επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση, αφοσιώθηκα και μελέτησα το μέρος εκείνο του αρχείου που αφορά στο 1821, στην προετοιμασία της Επανάστασης, στα έγγραφα, στις προσωπικές επιστολές, ιδιόχειρες οπλαρχηγών, στην αλληλογραφία για το πώς κινδύνευσε να σταματήσει η Επανάσταση, λόγω ελλείψεως πυρομαχικών και χρημάτων κλπ.
Ο πρόγονος οπλαρχηγός Αγγελής Πετραλιάς, στη Δίβρη Λαμπείας της Ηλείας, ήταν εκ των πρώτων που μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία, διατηρώντας και δικό του στρατό και συνδράμοντας οικονομικά την Επανάσταση, μετέτρεψε τους νερόμυλους σε μπαρουτόμυλους και έφερνε το νίτρο (πρώτη ύλη για «το εμβαρούτιον») μέσα σε εμπορεύματα από την Τεργέστη και την Ιταλία. Ο δε, Ιωάννης Πετραλιάς, ανατινάχθηκε μεταφέροντας πολεμοφόδια στον Κολοκοτρώνη για να τα χρησιμοποιήσει στη μάχη στα Δερβενάκια.

Έγινε η διασταύρωση όλων των στοιχείων με τις ιστορικές πηγές του Διονυσίου Κόκκινου, τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και της Βουλής γιατί από τις πρώτες εκλογές του ελληνικού κράτους το 1844 έως το 2009 στη Βουλή υπήρχε πάντα εκλεγμένος Πετραλιάς αδιαλείπτως.

Η Πελοπόννησος, όπως είναι γνωστό, ήταν το κέντρο απ’ όπου ξεκίνησε η Επανάσταση. Όσο περισσότερο, λοιπόν, «βουτούσα» μέσα στην Ιστορία τόσο περισσότερο πίστευα ότι το θαύμα του 1821 δεν γράφτηκε μόνον από τις μεγάλες προσωπικότητες, τους ήρωες που μαθαίνομε και τιμούμε ως αθανάτους για την ελευθερία της πατρίδας μας, αλλά από πολλούς ταπεινούς ανωνύμους ψυχωμένους πατριώτες και ότι το κάθε σπίτι στην ορεινή Ηλεία, που γνώρισα τελευταία, η κάθε οικογένεια έχει τον δικό της ήρωα ή ηρωίδα που περνάει από γενιά σε γενιά μέσα από τις ιστορικές διηγήσεις. Άλλωστε, σε αυτό απέβλεπε η δωρεά της οικίας των Πετραλαίων, από εμένα και την αδελφή μου, στην τοπική κοινωνία και η δημιουργία του Μουσείου «Αρχοντικό Πετραλιά».
Αποτέλεσμα μίας πλούσιας γνώσης για εκείνη την εποχή είναι και αυτό το Λεύκωμα για την Συμβολή της οικογένειας Πετραλιά στην Επανάσταση του 1821.Αυτό το Λεύκωμα γράφτηκε ως φόρος τιμής στους ανώνυμους ήρωες του 1821».