Σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διάθεσης και διανομής καπνικών προϊόντων, με στόχο την πάταξη του λαθρεμπορίου, θα ισχύσουν από τις 20 Μαϊου 2019 για τα τσιγάρα και τον καπνό για στριφτά τσιγάρα, ενώ τα μέτρα θα επεκταθούν και σε όλα τα άλλα προϊόντα καπνού (πούρα, πουράκια και μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού) σε ορίζοντα 5ετίας (έως τις 20 Μαΐου 2024).
Πρόκειται για ένα πανευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης και εντοπισμού που θα εγκατασταθεί σε όλες τις καπνοβιομηχανίες και θα παρέχει τη δυνατότητα να ιχνηλατούνται εύκολα τα προϊόντα καπνού, με έναν μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό για κάθε προϊόν.
Η κοινοτική οδηγία για τα προϊόντα καπνού που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2017 προβλέπει τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συστήματος παρακολούθησης και εντοπισμού για τη νόμιμη αλυσίδα εφοδιασμού με προϊόντα καπνού και ένα σύστημα χαρακτηριστικών ασφαλείας που θα βοηθούν τους πολίτες και τις αρχές να εντοπίζουν τα παράνομα προϊόντα.
Ειδικότερα προβλέπεται η λειτουργία ενός συστήματος ιχνηλασιμότητας για τα προϊόντα καπνού, με το οποίο θα εξασφαλίζεται ότι όλες οι συσκευασίες προϊόντων καπνού που παράγονται στην ΕΕ, που προορίζονται για την αγορά της ΕΕ ή που διατίθενται σε αυτήν θα επισημαίνονται με μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό. Καθορίζουν επίσης τις προδιαγραφές των υποχρεωτικών χαρακτηριστικών ασφαλείας που πρέπει να εφαρμόζονται στα προϊόντα καπνού.
Ήδη μεγάλες καπνοβιομηχανίες της χώρας, όπως η Καρέλιας, έχουν προχωρήσει για το λόγο αυτό σε σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό, τόσο στις παραγωγικές εγκαταστάσεις όσο και στους εμπλεκόμενους με την διανομή καπνικών προϊόντων
Η διοίκηση πάντως της Καρέλιας εκφράζει την έντονη ανησυχία ως προς το επίπεδο προετοιμασίας των αρμόδιων κρατικών αρχών, αφού όπως υποστηρίζει «κατά την ημερομηνία σύνταξης της παρούσας, μόνον ελάχιστα κράτη μέλη έχουν να επιδείξουν υψηλό επίπεδο προετοιμασίας. Παράλληλα, το σύστημα ιχνηλασιμότητας, το οποίο πιστεύουμε ότι δεν θα συμβάλει στον περιορισμό του παράνομου εμπορίου, (και αυτό διότι παράνομα «εργοστάσια», τόσο εντός Ελλάδος όσο και εκτός, πολύ απλά δεν θα συμμορφωθούν), περιορίζει σημαντικά την ευελιξία στην παραγωγή και αυξάνει σημαντικά το κόστος παραγωγής στις νόμιμες βιομηχανίες, αλλά και διανομής των νόμιμων προϊόντων».
Μάλιστα για το πρώτο διάστημα εφαρμογής του μέτρου και μέχρι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να ξεπεράσουν τις τεχνικές δυσκολίες αλλά και με τις νέες διαδικασίες που απαιτούνται, προκειμένου να ολοκληρωθεί επιτυχώς ο κύκλος παραγωγής και διανομής, θα προκαλέσουν μεγάλη αναστάτωση στον τρόπο λειτουργίας των πελατών εξωτερικού οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές εκτός της Ε.Ε., αφού τους προσθέτει σημαντική πολυπλοκότητα στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεών τους, αλλά και στην διαχείριση των αποθεμάτων τους.
Μόνιμη πληγή το λαθρεμπόριο
Με ραγδαίους ρυθμούς αναπτύσσεται η «βιομηχανία» των λαθραίων προϊόντων καπνού στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα ένα στα τέσσερα πακέτα τσιγάρα που κυκλοφορούν στην αγορά να είναι παράνομο, αφού οι σημαντικά αυξημένοι φόροι δίνουν ένα ισχυρό κίνητρο στους επιτήδειους.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία το ποσοστό των λαθραίων τσιγάρων που κυκλοφορούν στην αγορά φτάνει το 18%, ωστόσο όπως ανέφεραν προσφάτως τα στελέχη της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος, σύμφωνα με τις δικές τους εκτιμήσεις το ποσοστό πιθανόν φτάνει το 25%.
Ή χώρα μας μάλιστα παρουσιάζει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό εμπορίου λαθραίου τσιγάρων σε ολόκληρη την ΕΕ μετά την Λετονία. Υπολογίζεται πως στην Ελλάδα το κράτος χάνει πάνω από 600 εκατ. ευρώ ετησίως από την παράνομη διακίνηση καπνικών προϊόντων.
Σύμφωνα με τα στελέχη της Παπαστράτος οι έλεγχοι και η προσπάθεια του κράτους να καταπολεμήσει το φαινόμενο είναι εντατικοί, ωστόσο οι λαθρέμποροι βρίσκουν τον τρόπο να διοχετεύουν στην αγορά το εμπόρευμά τους. Μάλιστα, έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που φτιάχνουν παράνομα εργαστήρια παραγωγής καπνικών στη χώρα σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια που τα λαθραία προϊόντα έφθαναν στη χώρα μόνο από το εξωτερικό.
