Η νεολαία του ΕΑΜ Πύργου
Στους εξωτερικούς συνοικισμούς της πόλης, οι νεολαίοι των αντιστασιακών πυρήνων δημιουργούσαν τους όρους ενός αληθινού αντιστασιακού δικτύου.
Από τις αρχές του καλοκαιριού στο Καταράχι, ο Θύμιος Λουπίδης και ο Νιόνιος Παπαπέτρου εξέδιδαν το χειρόγραφο φύλλο «Φλόγα» και το μοίραζαν στον Πύργο.
Στην Αγία Μαρίνα του ίδιου συνοικισμού, η οικογένεια του δασκάλου Αριστείδη Στροφύλα διευθέτησε όλα τα πρακτικά ζητήματα για την πρώτη δημόσια εκδήλωση εναντίον της κατοχικής εξουσίας στον Πύργο:
το βράδυ της 24-3-1942, με τη βοήθεια λίγων μυημένων φίλων ο μεγαλύτερος γιος του δασκάλου, ο Γιώργος, στεφάνωσε το ηρώο του 1821 και το σκέπασε με μία ελληνική σημαία που τη φύλασσαν έως τότε στο σπίτι τους, ενώ ο αδελφός του ο Θεόδωρος έκανε τον τσιλιαδόρο. Προηγουμένως είχαν ρίξει στους δρόμους προκηρύξεις, για την ετοιμασία των οποίων είχε εργαστεί ολόκληρη η οικογένειά του.
Στην παραλιακή Λετρίνα, προάστιο του Πύργου, η συστηματική απόκρυψη όπλων κόστισε μία ζωή. Ο υπεύθυνος Χαράλαμπος Λεων. Σιαπκίδης συνελήφθη από τις ιταλικές αρχές τον Ιανουάριο 1942 και κακοποιήθηκε στις φυλακές του Πύργου μέχρι θανάτου, αρνηθείς να φανερώσει τους συνεργάτες του.
Λόγω της έλλειψης, τουλάχιστον έως την άνοιξη 1942, επαρκούς κομματικής στελέχωσης, που θα καθόριζε πιο αυστηρά τα πλαίσια της αντιστασιακής δράσης, οι αγωνιστές του τοπικού αντιστασιακού δικτύου είχαν μεγάλα περιθώρια αυτενέργειας.
Στο ενδιάμεσο, προσχώρησαν στο ΕΑΜ κι άλλοι νέοι καθώς και οικογένειες ολόκληρες.
Σοβαρή ώθηση στη συμμετοχή της νεολαίας της πόλης στο εθνικό-απελευθερωτικό κίνημα αποτέλεσε βέβαια η ίδρυση της ΕΠΟΝ, στις 23-2-1943.
Οι Κώστας Καραγιάννης και Γιώργης Μιχαλόπουλος στελέχωσαν από τους πρώτους την ΕΠΟΝ και από το φθινόπωρο 1943 το Επονίτικο τμήμα του 3/12 Τάγματος ΕΛΑΣ, με προσωρινή έδρα την περιοχή Πελοπίου- Ολυμπίων.
Με την ΕΠΟΝ, ο επιτελικός ρόλος του Πύργου στο εαμικό δίκτυο
ενισχύθηκε. Κύματα καθοδηγητών αναχωρούσαν το επόμενο διάστημα και έως την απελευθέρωση, από τον Πύργο προς την επαρχία, για διαφώτιση, οργάνωση,
Από τις αρχές Οκτωβρίου 1941 ιδρύονται τοπικές επιτροπές ΕΑΜ στις συνοικίες του Πύργου. Η πλήρης καταγραφή του δυναμικού τους είναι ανέφικτη λόγω του πλήθους τους.
Από τους πρώτους που πλαισίωσαν το ΕΑΜ της πόλης, ήταν ο δάσκαλος Κώστας Αντ. Χρονόπουλος, που ασκούσε ιδιαίτερη επιρροή στους νέους. Εντάχθηκε οργανικά στο ΚΚΕ, ανελίχθηκε στην εαμική ιεραρχία και το 1944 διετέλεσε γραμματέας πόλης.
Ξεχωριστή περίπτωση εαμικού στελέχους από τον αστικό κόσμο αποτελεί ο Θεόδωρος Πλέσσας, ο οποίος μετείχε στην εμπορική επιχείρηση του αδελφού του Ανδρέα, που εξειδικευόταν στην εισαγωγή λιπασμάτων και στο εμπόριο σταφίδας. Ίσως ο μοναδικός επιχειρηματίας αυτού του μεγέθους που προσχώρησε στο ΕΑΜ.
Από τη φιλελεύθερη παράταξη πλαισίωσαν τις τάξεις της τοπικής επιτροπής το 1942-1943, οι δικηγόροι Στέφανος Πετραλιάς, Βασίλης Παπασημακόπουλος, Γιάννης Παπαγιάννης, Αντώνης Αντωνακόπουλος, Μιχάλης Μάρας -πρώτος Νομάρχης Ηλείας, Βασίλης Ζαπάντης, Στάθης Γκάβας.
Η Γιώτα Πετραλιά, σύζυγος του Στέφανου και ο γεωπόνος Νίκος Τσιόδρας εξελίχθηκαν σε στυλοβάτες της ΕτΑ.
Στην τοπική επιτροπή προσχώρησαν επίσης, η Γιώτα Πούλου, η οποία το 1944 διετέλεσε γραμματέας της ΕΑ και η δακτυλογράφος Θεανώ Καπογιάννη που συνεργαζόταν με το γραφείο του Μάρα.
Σε χαμηλότερα μεγέθη υπήρξαν λίγοι ακόμη από τον εμπορικό, βιομηχανικό και επιχειρηματικό κόσμο που εντάχθηκαν στο ΕΑΜ.
Ήδη πριν από τον πόλεμο ο έμπορος Θανάσης Αντωνόπουλος ανήκε στα στελέχη του ΚΚΕ. Στην κατοχή επωμίστηκε καθοδηγητικά καθήκοντα ιδιαιτέρως ως στέλεχος της ΕτΑ, υπεύθυνος για την προετοιμασία των ανδρών του Πύργου που στρατολογούνταν στον ΕΛΑΣ.
Επίσης ο κτηματίας-οινοπαραγωγός Περικλής Μερκούρης, ο βιομήχανος στον κλάδο της υφαντουργίας Γιώργος Τζιαντζής, ο καταστηματάρχης Βασίλης Νικολόπουλος και ο Πάνος Παναγιωτόπουλος στελέχωσαν την τοπική «κυβέρνηση» του ΕΑΜ αμέσως μετά την απελευθέρωση.
Πηγή: Μούτουλας Παντελής
