Ηλεία: Πολιτιστικό σαφάρι

Απολαμβάνουμε τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της, από την Αρχαία Ολυμπία έως τον ναό του Επικούριου Απόλλωνα, και κολυμπάμε σε χρυσαφένιες αμμουδιές.

Η Ηλεία είναι παράξενη. Δεν υπάρχει άλλη λέξη για να περιγράψεις έναν τόπο που από τη μία είναι γεμάτος θησαυρούς, από την άλλη είναι υποβαθμισμένος και κατά τόπους σχεδόν παρατημένος. Αυτό καλό είναι να το έχει στο μυαλό του ο επισκέπτης προτού ξεκινήσει τη γνωριμία του με έναν από τους πιο σημαντικούς, όμορφους αλλά και αντιφατικούς νομούς της χώρας. Σημείο αναφοράς στην Ηλεία είναι η Αρχαία Ολυμπία, το κατά Καζαντζάκη «υποβλητικότερο τοπίο στην Ελλάδα, που παρακινεί τόσο γλυκά και επίμονα στην ειρήνη και στη συμφιλίωση», ο τόπος όπου καθιερώθηκε ο θεσμός της ιερής εκεχειρίας, σύμφωνα με την οποία απαγορεύονταν οι εχθροπραξίες στη διάρκεια των Αγώνων.

Εδώ βρίσκεται το αναστηλωμένο Φιλιππείο, που αφιερώθηκε από τον Φίλιππο Β΄ στον Δία μετά τη νίκη στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) και είναι ένα από τα ωραιότερα οικοδομήματα της Αρχαίας Ολυμπίας που διασώζονται σήμερα. Η έπαυλη του Νέρωνα (που κατασκευάστηκε για τη διαμονή του Ρωμαίου αυτοκράτορα όταν ήρθε στην Ολυμπία για να αγωνιστεί και εν τέλει να χριστεί ολυμπιονίκης) και η Στοά της Ηχούς (με τα επίχρυσα αγάλματα του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου Β΄ και της συζύγου του Αρσινόης, τα οποία βλέπουμε πια μόνο σε σχέδια) μαρτυρούν την οικουμενικότητα της Ολυμπίας. Έτσι και σήμερα, άνθρωποι από όλο τον κόσμο ταξιδεύουν μέχρι τη δυτική Πελοπόννησο για να θαυμάσουν τον πολιτισμό και τις ιδέες που γεννήθηκαν εδώ πριν από 2.500 χρόνια.

Η Αρχαία Ολυμπία είχε 484.238 επισκέπτες το 2018. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Προτού επισκεφτείτε την Αρχαία Ολυμπία, έχετε κατά νου ότι θέλει χρόνο και καλή προετοιμασία. Εφοδιαστείτε με νερό, γιατί δεν θα βρείτε εντός του αρχαιολογικού χώρου, τυπώστε από το ίντερνετ έναν χάρτη-κάτοψη των μνημείων, γιατί δεν θα σας δώσουν στην είσοδο, και αφιερώστε της τουλάχιστον μισή ημέρα. Ξεκινήστε την περιήγησή σας από το Μουσείο Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας, ώστε να «καταλάβετε» καλύτερα τον αρχαιολογικό χώρο, που εκτείνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Κρονίου Λόφου. Συνεχίστε με το Μουσείο της Ιστορίας των ανασκαφών της Ολυμπίας, όπου παρουσιάζεται με χρονολογικό και θεματικό τρόπο το ανασκαφικό έργο στην περιοχή, και ολοκληρώστε την πολιτιστική διαδρομή με το Αρχαιολογικό Μουσείο. Εδώ, εκτός από τον Ερμή του Πραξιτέλη (σκαλισμένο σε παριανό μάρμαρο άγαλμα του αγγελιαφόρου των θεών, ύψους 2,13 μ., που κρατάει στην αγκαλιά του τον μικρό Διόνυσο), θα δείτε τα συγκλονιστικά αετώματα του ναού του Δία. Και θα μείνετε με το στόμα ανοιχτό, ειδικότερα με το δυτικό αέτωμα, όπου απεικονίζεται η Κενταυρομαχία με τους μεθυσμένους Κενταύρους να επιτίθενται στις γυναίκες των Λαπιθών, τις Λαπιθίδες να παρακολουθούν ξαπλωμένες τη σύγκρουση και τον θεό Απόλλωνα να προσπαθεί να κατευνάσει τα πνεύματα. Προτού φύγετε από τον οικισμό της Αρχαίας Ολυμπίας –ένα κλασικό τουριστικό χωριουδάκι γεμάτο μαγαζιά με σουβενίρ και φολκλόρ ατμόσφαιρα–, μπορείτε να κάνετε μια βόλτα και από το Μουσείο Αρχιμήδη, που είναι αφιερωμένο στην τεχνολογία της αρχαιότητας.

Μετά την Ολυμπία, τι;

Η Ηλεία, πέρα από την Αρχαία Ολυμπία, έχει άπειρα αξιοθέατα που αξίζουν την προσοχή σας. Κατ’ αρχάς τον Κυπαρισσιακό κόλπο, βασικό τόπο ωοτοκίας της Caretta-caretta, με την τεράστια αμμουδιά του, που είναι ιδανική για οικογένειες, έχει τρομερό ηλιοβασίλεμα αλλά και μερικά προσεγμένα beach bars, όπως είναι το Καζαμπλάνκα στη Ζαχάρω. Δυστυχώς, στον Κυπαρισσιακό κόλπο δεν θα έρθετε αντιμέτωποι μόνο με την ομορφιά της Ηλείας, αλλά και με την ασχήμια της, δηλαδή με απέραντες σειρές αυθαίρετων «εξοχικών», χτισμένων πάνω στο κύμα. Το έτερο σημαντικό φυσικό αξιοθέατο μετά τον Κυπαρισσιακό κόλπο είναι το δρυοδάσος της Φολόης, στην ενδοχώρα του νομού, κοντά στα σύνορα με Αρκαδία-Αχαΐα. Κάντε τον κόπο να οδηγήσετε μέχρι εκεί και δεν θα απογοητευτείτε. Θα βρεθείτε στη μυθική κατοικία των Κενταύρων, ένα δάσος γεμάτο πανύψηλες βελανιδιές, από αυτά που δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στο ελληνικό τοπίο.

Ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα ήταν το πρώτο ελληνικό μνημείο που εντάχθηκε στην UNESCO, τo 1986. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Συνεχίστε το σαφάρι στη νότια Ηλεία. Περάστε πρώτα για έναν καφέ από την πετρόχτιστη Ανδρίτσαινα και προχωρήστε προς τον ναό του Επικούριου Απόλλωνα, το πρώτο ελληνικό μνημείο που εντάχθηκε στη λίστα της UNESCO τo 1986. Έργο του Ικτίνου, του 420-400 π.Χ., ενσωματώνει χαρακτηριστικά και των τριών αρχιτεκτονικών ρυθμών (δωρικός, ιωνικός, κορινθιακός). Αν και η αρχαιολογική κοινότητα τον θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό, φαίνεται ότι δεν απολαμβάνει τη δημοφιλία που του αξίζει. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2018 η επισκεψιμότητα στην Αρχαία Ολυμπία ήταν 484.238 και στον Επικούριο Απόλλωνα μόλις 28.788 άτομα. Μπορεί να φταίει η απόμερη τοποθεσία του ναού, μακριά από τις παραλίες και τα beach bars, σε λόφο ύψους 1.130 μ.

Κάστρο Χλεμούτσι, το σημαντικότερο φραγκικό οχυρό του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

Μην παραλείψετε να βάλετε στο πρόγραμμα και τον αρχαιολογικό χώρο της Ήλιδας (στο βόρειο κομμάτι του νομού), διοργανώτριας πόλης των Ολυμπιακών Αγώνων, με το ιδιόμορφο θέατρο που είχε χωμάτινο κοίλο και λίθινη σκηνή. Φέτος, όπως κάθε χρόνο, θα πραγματοποιηθεί εδώ το θερινό Φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας. Κι αν νομίζετε ότι η περιοχή ήκμασε μόνο στην αρχαιότητα, επισκεφτείτε το Κάστρο Χλεμούτσι, για να δείτε ότι κάνετε λάθος. Πρόκειται για το σημαντικότερο κάστρο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας, ένα καλοδιατηρημένο φραγκικό οχυρό, που χτίστηκε το 1220-1223 από τον πρίγκιπα Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο. Ενδιαφέρον έχει η νέα δράση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας («Θερινό κουδούνι στο Κάστρο Χλεμούτσι»), που περιλαμβάνει παιχνίδια κρυμμένου θησαυρού και βιωματικά εργαστήρια ανασκαφής, με σκοπό να εξοικειώσει τα παιδιά με την ιστορία της περιοχής. Κλείστε το οδοιπορικό με κάτι πιο σύγχρονο: μια βραδιά στο Σινέ Ρόδον, το θερινό σινεμά που έχει καταφέρει να βάλει στον πολιτιστικό χάρτη της Πελοποννήσου το μικρό χωριό Σταφιδόκαμπος. Είναι ένας αναπάντεχα ατμοσφαιρικός κινηματογράφος, που οι κάτοικοι του χωριού συντηρούν με μεγάλη αγάπη.

Το Σινέ Ρόδον, ο θερινός κινηματογράφος του Σταφιδόκαμπου. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)